Umowa spółki – ustalenie odpowiednich jej postanowień w procesie sukcesji

Podstawowym dokumentem, od którego należy wyjść w procesie sukcesji, jest umowa spółki, która stanowi dokument korporacyjny danego przedsiębiorstwa rodzinnego, określając zasady jego działania, relacji między wspólnikami, zasady podejmowania decyzji w tym przedsiębiorstwie, uczestniczenia w nim określonych osób, podział kompetencji oraz szereg innych zasad współdziałania w danym przedsiębiorstwie.

Kontynuację przedsiębiorstwa przez kolejne pokolenia zapewnić mogą tylko takie zapisy umowy spółki, które odzwierciedlają wolę i cele nestora, dają się pogodzić z postanowieniami i skutkami wynikającymi z innych czynności prawnych dokonywanych w całym procesie sukcesji, tak, żeby wszystkie razem wzięte stanowiły jedną całość i były ze sobą zbieżne, nie budząc wątpliwości i nie będąc przyczynkiem do konfliktu w rodzinie.

Forma spółki rodzinnej powinna zostać wybrana w zależności od potrzeb, założeń i celów danej rodziny.

Niezależnie od formy, obowiązujące umowy spółek wielu polskich przedsiębiorstw rodzinnych nie są dostosowane do oczekiwać nestora, nie zabezpieczają przedsiębiorstwa, a tym samym wypracowywanego latami majątku, po pierwsze przed rozdrobnieniem, a przede wszystkim nie stanowią ochrony przedsiębiorstwa na wypadek śmierci nestora.

Wszystko to, sprawia, że jednym z etapów sukcesji jest ustalenie i przyjęcie odpowiedniej dla danego przedsiębiorstwa formy działalności, a następnie wprowadzenie w umowie rozwiązań prawnych pozwalających na kontynuację przedsiębiorstwa przez następne pokolenia z poszanowaniem celów, zasad i wartości przyjętych przez obecnego nestora.

Do takich rozwiązań prawnych należy zaliczyć m.in. odpowiednio ukształtowane prawo pierwokupu, prawo pierwszeństwa w nabyciu „udziałów” w spółce w przypadku ich zbywania przez wspólników, uprzywilejowanie „udziałów”, przyznanie uprawnień osobistych nestorom, określenie sposobu podejmowania decyzji, współdziałania, podział kompetencji. Do często, niestety pomijanych, należy zaliczyć odpowiednie postanowienia w umowie spółki związane z dziedziczeniem „udziałów”, kontynuacją spółki w przypadku śmierci jej wspólnika.

Umowa spółki jest podstawowym dokumentem określającym rolę nestora i sukcesorów w przedsiębiorstwie rodzinnym. Na etapie planowania sukcesji należy dokonać szczegółowej jej analizy i przyjąć takie rozwiązania prawne, które umożliwią kontynuację przedsiębiorstwa zgodnie z oczekiwaniami nestora.